Toaleta Uniseks, czyli jedna dla wszystkich.
Dyskusja na temat zalet i wad "toalet dla wszystkich płci" rozgorzała już dawno temu. Bowiem pytanie o różnorodność płci pojawia się niemal codziennie, gdy idziemy do publicznej toalety. Dowiedzmy się jak konflikt ten można rozwiązać poprzez projektowanie toalet unisex i jak to się robi dziś w Niemczech.
Kultura korzystania z toalety zawsze była kształtowana przez społeczne konwencje i rytuały. W starożytnym Rzymie siedziało się obok siebie na marmurowych latrynach i "załatwiano sprawy". Aż do XVIII wieku ludzie załatwiali swoje potrzeby na świeżym powietrzu. Dzięki wynalezieniu spłuczki korzystanie z toalety stało się bardziej prywatne i zostało przeniesione za zamknięte drzwi. Oddzielne toalety dla mężczyzn i kobiet w przestrzeni publicznej zostały wprowadzone dopiero w XIX wieku w Wielkiej Brytanii, gdy kobiety zaczęły pracować. Według norm moralnych ery wiktoriańskiej kobiety były uważane za wymagające ochrony.
Nowe wytyczne VDI dotyczące projektowania toalety uniseks
W świetle aktualnych dyskusji na temat "różnorodności płci" pojawia się pytanie, czy i jak można przeprojektować dotychczas oddzielne toalety w miejscach publicznych, aby także osoby niebinarne, interseksualne i transpłciowe mogły z nich swobodnie korzystać. W Niemczech ta debata nabrała tempa latem 2022. Rewizja wytycznych VDI 6000 przez Związek Niemieckich Inżynierów opisuje teraz także projektowanie toalet bez podziału na płeć w przestrzeni publicznej. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej również uzupełni przepisy w tym zakresie. Obecnie obowiązuje norma, że wspólna toaleta może być instalowana tylko w firmach zatrudniających do pięciu pracowników. W przeciwnym razie konieczne jest instalowanie oddzielnych toalet.
Toalety uniseks w budynkach publicznych mają swoje plusy i minusy. Zalety to równość płci i unikanie dyskryminacji. Osoby niebinarne, interseksualne i transpłciowe nie muszą już wybierać płci podczas korzystania z toalety i ryzykować wykluczających reakcji. Również rodzice z dziećmi mogą korzystać z tych ogólnodostępnych obiektów łatwiej i bez konfliktów interesów. Ponadto, toaleta uniseks zajmuje znacznie mniej miejsca. Można zaoszczędzić około 40% powierzchni w porównaniu z oddzielnymi toaletami, mówi Dirk Lange z Kadawittfeldarchitektur. Okazuje się, że są nawet czystsze, jak pokazują doświadczenia ze szkoły Sägefeldschule w Ulm. Kolejnym plusem: typowe kolejki przed toaletą dla kobiet mogłyby zostać przez to uniknięte.
Strefy ochronne dla kobiet
Jednak pojawiają się obawy, że wspólna toaleta pozbawi dziewczęta i kobiety bezpiecznych przestrzeni. "Pod płaszczykiem różnorodności i inkluzywności naruszane są prawa kobiet do prywatności, godności i bezpieczeństwa", pisze na przykład Hanna Dahlberg na feministycznej stronie stoerenfriedas.de. Feministki podkreślają, że oddzielne toalety to osiągnięcie w zakresie praw kobiet. Istnieją także inne argumenty. Organizacja Narodów Zjednoczonych stwierdza, że w globalnym południu dziewczęta chodzą do szkoły przede wszystkim wtedy, gdy są tam oddzielne, zamykane toalety. Zwłaszcza w innych kulturach o innych obyczajach i religiach, na przykład w krajach muzułmańskich, trudno jest wyobrazić sobie rezygnację z oddzielnych toalet.
Rozpowszechnienie w budynkach publicznych, placówkach edukacyjnych, biurach
W krajach skandynawskich uniwersalne toalety są już szeroko rozpowszechnione, a także w Australii, Nowej Zelandii i niektórych stanach USA. Toalety w samolotach i pociągach oraz toalety dla osób niepełnosprawnych są z natury pozbawione podziału na płeć. Stan Nowy Jork postanowił na przykład w 2016 roku przekształcić wszystkie istniejące publiczne toalety jednoosobowe w toalety dla wszystkich płci. Berlin również postanowił w 2016 roku wprowadzić toalety uniseks w budynkach publicznych. W ostatnich latach przede wszystkim placówki edukacyjne, takie jak szkoły i uczelnie wyższe, wyróżniały się w Niemczech wprowadzeniem wspólnych toalet – to przede wszystkim młodzi ludzie, którzy są szczególnie zainteresowani kwestiami płci. Znacznie rzadziej wspólne toalety można znaleźć w biurach.
Przykłady zastosowania
Chociaż istnieją przykłady: biuro amerykańskiej firmy internetowej Mozilla, zaprojektowane przez De Winder Architekten, posiada takie urządzenia sanitarne. Niemiecki Związek Piłki Nożnej również prezentuje różnorodną toaletę na swoim nowym kampusie we Frankfurcie nad Menem. Uzasadnia to tym, że dzięki temu „wszyscy czują się u nas mile widziani i mogą bez problemów korzystać z toalety”. Niemniej jednak w większości przypadków dostępne są również oddzielne toalety dla obu płci.
Różnorodność wariantów
Projekt toalety uniseks może różnić się od tradycyjnych toalet, ale nie musi. Zależy to od tego, czy mamy do czynienia z istniejącą infrastrukturą czy nową budowlą, z toaletami jednoosobowymi czy wieloosobowymi, oraz ilu ludzi z nich korzysta. A wreszcie wytyczne różnią się w zależności od typu publicznego budynku. Sama toaleta jako produkt jest neutralna pod względem płci, jak mówią w Villeroy & Boch. Dlatego forma produktu nie zmieni się. W przypadku pisuarów jest to inna dyskusja, chociaż istnieją oczywiście pisuary dla kobiet. Ale o tym więcej później. W większości przypadków mamy do czynienia z istniejącymi obiektami: Jeśli przepisy budowlane na to pozwalają, można udostępnić oddzielne toalety dla wszystkich, zmieniając ich nazwę. Są różne warianty: można na przykład udostępnić toaletę dla kobiet dla wszystkich. Lepiej jest jednak przekształcić męską toaletę w toaletę dla wszystkich płci, aby zachować strefę ochronną dla kobiet. Praktyka pokazuje jednak, że w ten sposób utrzymywany jest podział na płeć. Oczywiście obie toalety, męska i damska, można również przystosować do uniwersalnego użytku. Udostępnienie toalety dla osób niepełnosprawnych do ogólnego użytku nie jest zalecane ze względu na ochronę przed dyskryminacją.
Przekształcenie poprzez piktogramy
Niezależnie od podjętej decyzji, przekształcenie polega na nowym oznakowaniu. Sprawdzone i preferowane przez społeczność niebinarną nazwy to "Toaleta dla wszystkich płci", "WC dla wszystkich płci" lub po prostu "WC" lub "Toaleta". Używa się również piktogramów. W Muzeum Sztuki Nowoczesnej we Frankfurcie na toaletach widnieją teraz naklejki z odpowiednimi urządzeniami sanitarnymi. W innych miejscach dodawane są typowe symbole płci dla kobiet i mężczyzn. Jednak tutaj istnieje wiele wariantów dla osób niebinarnych. Często można zobaczyć piktogram, który przedstawia człowieka w jednej połowie w spodniach, a w drugiej w spódnicy. To odwołuje się do stereotypów płciowych i dlatego powinno być krytycznie oceniane.
Zalecenia dotyczące projektowania toalet dla wszystkich płci
Najprościej jest podczas budowy nowych toalet: wtedy można dodatkowo urządzić „toaletę dla wszystkich płci”. Należy przestrzegać pewnych wytycznych projektowych, aby zapewnić ochronę, prywatność oraz spełnić wymagania higieniczne użytkowników i użytkowniczek. Dobrze sprawdziło się zapewnienie przezroczystości w przedpokoju toalety: przestrzeń z umywalkami powinna być częściowo lub całkowicie widoczna z zewnątrz. Daje to poczucie bezpieczeństwa przed ewentualnymi atakami. Przestrzeń ta nie powinna być też zbyt ciasna: więcej miejsca jest przyjemniejsze dla użytkowników, ponieważ nie muszą być zbyt blisko siebie. Jeśli dysponuje się dużą ilością miejsca, umywalki można zamontować w poszczególnych kabinach. Zapewnia to jeszcze większą prywatność, ale jest droższe.
Następnie główną decyzją jest instalacja pisuarów. Zwolennicy podkreślają ich oszczędność miejsca. Jednak pisuar dla mężczyzn to produkt, który jest specyficzny dla jednej płci. Ci, którzy chcą projektować dla wszystkich płci, powinni przynajmniej umieścić je za zamkniętymi drzwiami, jeśli nie zrezygnować z nich całkowicie. Wiele kobiet i osób niebinarnych często czuje się nieswojo na widok typowo męskiego siku w pozycji stojącej. Kabiny z toaletami są natomiast dostępne dla wszystkich. Projektując kabiny, należy dbać o ściany i drzwi sięgające od podłogi do sufitu. Zapewniają one zarówno ochronę przed wzrokiem, jak i dźwiękami. Jednak ich budowa może być bardziej skomplikowana, zwłaszcza jeśli chodzi o oświetlenie i klimatyzację. Zaleca się także wyposażenie każdej toalety w osobne, zamykane pojemniki na odpady, aby kobiety nie musiały przenosić zużytych tamponów czy podpasek do kosza w przedpokoju.
Badania skierowane na użytkownika na wstępie
Pewne jest jedno: nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania w kwestii toalety dla wszystkich. Jest to przede wszystkim zadanie kulturowe, które wymaga starannej analizy potrzeb i skierowanej na użytkowników oraz przemyślanego projektowania. Dyskusje są nieuniknione – będą zwolennicy i przeciwnicy, zwłaszcza na wstępie. Należy wysłuchać obu stron i je respektować; decyzje będą różne. Jeśli uwzględnia się konkretne wymagania dotyczące projektowania toalet dla wszystkich płci, akceptacja społeczna wzrośnie po ich użyciu. „Przyjęcie wszystkich płci wiąże się z bezpieczną intymnością. Gdy jest ona zapewniona, można skupić się na estetycznym designie i dobrej funkcjonalności w wyposażeniu łazienki”, podsumowuje Roger Furrer, Dyrektor Globalnego Marketingu producenta sanitarnego Laufen ze Szwajcarii.
Polecane artykuły
Toaleta unisex - co to jest, jaki ma symbol i czy jest dobrym rozwiązaniem do szkoły i pracy?
Wyposażenie toalet publicznych - urządzenia bezdotykowe, które poprawią higienę
