Czy wiesz dlaczego dzieci nie korzystają ze szkolnych WC?

Utrwalanie wśród dzieci związanych z higieną osobistą praktyk, takich jak regularne i dokładne mycie dłoni, pozwala zapobiec rozprzestrzenianiu się wielu przypadłości, zarówno najzwyklejszych w świecie zatruć pokarmowych, jak i groźniejszych chorób, wśród których szczególnie niebezpieczne może być, zwane potocznie „chorobą brudnych rąk”, wirusowe zapalenie wątroby. Dobrze wyposażone sanitariaty skutecznie pomagają zażegnać takie zagrożenia, jednak okazuje się, że wielu uczniów celowo unika korzystania z toalet w szkołach i przedszkolach. Dlaczego?

Alarmujące statystyki

Firma Essity, globalna firma dostarczająca rozwiązania z zakresu ochrony zdrowia, do której należy marka Tork oferująca profesjonalne elementy wyposażenia toalet oraz mydła, papierowe ręczniki jednorazowe w składkach i rolach, a także wszelkie inne łazienkowe materiały eksploatacyjne, zdecydowała się w latach 2018-2019 przeprowadzić szeroko zakrojone badania na temat stanu higieny pośród poszczególnych grup wiekowych i społecznych. Wykorzystując dane z 20 krajów – między innymi Australii, Rosji, Chin, Belgii, Szwajcarii, Stanów Zjednoczonych, Meksyku i Niemiec – stworzono raport, którego celem było przyjrzenie się potrzebom osób, których głosy często pozostają niewysłuchane. W tym gronie znalazły się dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, wśród których, jak wyszło na jaw, ponad połowa celowo unika korzystania z WC w swoim miejscu nauki.

Niepokojąco wysoki odsetek dzieci, które mają obiekcje wobec przeznaczonych dla nich ubikacji, spowodowany jest wieloma czynnikami, spośród których najczęściej wymienianym jest brak należytej troski o odpowiedni poziom higieny w toaletach. Niestety, rodzi to sytuacje, w których uczniowie i uczennice, chcąc uniknąć brudnego środowiska, a zatem postępując w swoim mniemaniu absolutnie prawidłowo, ignorują konieczność mycia dłoni przed rozpoczęciem posiłku, po zabawie na świeżym powietrzu oraz w innych szczególnie sprzyjających przenoszeniu bakterii i wirusów sytuacjach. To oczywiście przynosi z kolei efekt odwrotny do zamierzonego, szczególnie ze względu na to, że w młodym wieku organizm cechuje się znacznie mniejszą odpornością i nawet niewielka ilość szkodliwych zarazków, przedostająca się bezpośrednio do układu pokarmowego, może doprowadzić do takich nieprzyjemnych objawów jak biegunka i wymioty, zmuszając dziecko do pozostania w domu i opuszczenia potencjalnie istotnych lekcji, utrudniając w ten sposób przyswojenie materiału do nauki.

Łazienkowe problemy o których się nie mówi

Szkolne toalety odstraszają zatem przede wszystkim brudem i niskim poziomem higieny, ale nie są to ich jedyne grzechy. Kolejnymi istotnymi problemami na które zwracają uwagę uczniowie są braki materiałów eksploatacyjnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania WC oraz niemożność rozluźnienia i poczucia się w ubikacji wystarczająco swobodnie. Obie te sprawy, choć wydawać się może, że dotyczą zupełnie odrębnych aspektów prawidłowego funkcjonowania sanitariatu, mogą być ze sobą ściśle powiązane, głównie ze względu na to, że wyposażając ubikacje łatwo zapomnieć o tym, że do potrzebnych w nich produktów nie należą wyłącznie mydło i papier toaletowy, ale też zapewniające komfort psychiczny materiały higieniczne. Wśród nich wymienić można ręczniki papierowe, które, prócz swojej podstawowej funkcji, jaką jest suszenie rąk, pozwalają chociażby przetrzeć zabrudzone ubrania, ale równie duże znaczenie mają wyjątkowo często pomijane papierowe torebki na odpadki higieniczne.

Liczne badania wskazują, że w wielu krajach wciąż zbyt mało lub zbyt późno mówi się o roli menstruacji w życiu kobiet, w związku z czym dla znacznego procenta uczennic pierwsza miesiączka może być nie tylko nieprzyjemnym, ale też niezwykle stresującym przeżyciem. Związane z procesem owulacyjnym krwawienie jest przy tym nierzadko postrzegane jako coś wstydliwego, a zatem może budzić wśród dojrzewających nastolatek niezwykle silne uczucie skrępowania i chęć ukrycia przed otoczeniem swojego stanu. W takiej, wiążącej się nieodmiennie z dyskomfortem psychicznym i fizycznym, sytuacji, szczególnie ważne jest istnienie otoczenia dającego poczucie bezpieczeństwa i umożliwiającego zachowanie godności. Dlatego też istotne jest zaopatrzenie damskich WC w pojemniki przeznaczone na papierowe lub foliowe torebki higieniczne, pozwalające z zachowaniem odpowiedniego poziomu sterylności i bez niepotrzebnych nerwów pozbywać się zużytych tamponów oraz podpasek. Jest to też o tyle istotne, że wspomniane kierowane do kobiet produkty często zamiast do śmietników trafiają do ubikacji, gdzie, pęczniejąc, blokują rury i powodują zatory. Pisaliśmy już o tym, omawiając listę przedmiotów najczęściej powodujących zatykanie odpływów.

Nauka odpowiedzialności

Dobrze zaprojektowana i zarządzana szkolna łazienka musi być zatem przede wszystkim przygotowana na duże natężenie ruchu i intensywną eksploatację w czasie niedługich przerw między lekcjami, a przy tym zapewniać przynajmniej minimalny poziom komfortu. W tego typu sanitariatach najlepszym rozwiązaniem będą zatem pojemne dozowniki i podajniki materiałów eksploatacyjnych wyposażone w wizjery umożliwiające kontrolę ilości zużytego mydła lub ręczników, pozwalające uniknąć sytuacji, w której między zajęciami, podczas największego zainteresowania ubikacjami, okaże się iż któryś z pojemników na materiały higieniczne jest pusty, lub na tyle niedoposażony, że jego zawartość wyczerpie się na długo przed tym, nim zabrzmi kolejny dzwonek. Dobrym pomysłem jest instalacja dyspenserów mydła ze zbiornikiem wielokrotnego napełniania, które można uzupełnić w dowolnym momencie, widząc że poziom środka do mycia rąk robi się niebezpiecznie niski.

To, na co należy zwrócić uwagę, to jednak nie tylko odpowiednio zaopatrzona toaleta, ale też promowanie odpowiednich nawyków oraz praktyk. Infografiki z instrukcjami prawidłowego mycia rąk, umieszczone w toaletach lub salach lekcyjnych, to jeden z najbardziej podstawowych sposobów na zmniejszenie liczby chorób wśród dzieci i zwiększenie poziomu higieny poprzez dokładniejsze pozbywanie się zarazków z powierzchni skóry dłoni. Nic jednak nie zastąpi bezpośredniej rozmowy na temat codziennej higieny osobistej lub sposobów postępowania pozwalających odpowiednio zadbać o swoje zdrowie podczas menstruacji – a, jak się okazuje, rodzice często nie zdają sobie sprawy z tego, jak bardzo jest to istotne i potrzebne, zaś ograniczani przez ramy zajęć nauczyciele nie zawsze są w stanie wygospodarować na to dość czasu. Tymczasem tylko regularne i kompleksowe przypominanie o fundamentalnej roli, jaką odgrywa przestrzeganie czystości w życiu człowieka, może przynieść odpowiednie efekty i zmniejszyć liczbę chorób wśród najmłodszych.

Zdrowie dzieci nie ma ceny

Przeprowadzone przez Essity badania udowodniły, że pieniądze inwestowane w szkołach w zwiększanie poziomu higieny oraz świadomości na temat fizjologicznych aspektów cyklu miesiączkowego, zwracały się wielokrotnie, zmniejszając chociażby wydatki ponoszone przez rodziców na leki oraz wizyty u lekarzy. Czystsze ręce dzieci to zresztą nie tylko sposób na uniknięcie nieobecności w szkołach pojedynczych uczniów, ale też mniejsze ryzyko na pojawienie się w placówkach edukacyjnych ognisk chorób zakaźnych, które, atakując całe klasy lub grupy przedszkolne, mogą skutecznie zdezorganizować rok szkolny i spowodować istotne opóźnienia w realizacji programu nauczania, odbijając się na wynikach uczęszczających do danej instytucji oświatowej dzieci.

Ważniejsze jednak od wszystkich tych niewątpliwych korzyści jest oszczędzenie naszym najmłodszym nieprzyjemności związanych z przechodzeniem wszelkiego rodzaju chorób i ich powikłań, a także stresu związanego z wykluczeniem z grona rówieśników. Możliwość spokojnego załatwienia wszystkich potrzeb fizjologicznych jest kluczowa dla zachowania dobrego samopoczucia oraz wysokiego poziomu skupienia w czasie zajęć lekcyjnych, wpływa więc nie tylko na sferę fizyczną, ale i psychiczną, sprawiając, że dobrze zaopatrzona szkolna łazienka odgrywa niebagatelną rolę w zmienianiu placówki edukacyjnej w przyjazne i ułatwiające przyswajanie wiedzy miejsce.

Wpis powstał na podstawie raportu przygotowanego przez firmę Essity wraz z należącą do ONZ Radą Współpracy ds. Zaopatrzenia w Wodę i Higieny.

Ryszard Kurek